HASAN BASRİ ÇANTAY
01 Ocak 1970
Son devir din adamlarından. Öğretmen, gazeteci, politikacı ve fikir adamı. Babası, Balıkesirli tüccâr Halil Cenâbî Efendi, annesi Balıkesir Kepsuttan Hadîce Hanımdır. 1887 (H.1305) senesinde
Balıkesirde doğdu. 1964 (H.1384) senesinde Balıkesirde vefât etti.
İlk tahsîlini Arap Hoca ve İbtidâî-i Kebîr Mekteplerinde gördükten sonra Balıkesir İdâdîsine girdi. Dördüncü sınıftayken babası ölünce okulu terk etmek zorunda kaldı. Zelzeleden yıkılıp yeniden yapılan Zağanos Paşa Câmii için yazdığı elli beyitlik târihi sebebiyle Mutasarrıf Adanalı Paşabeyzâde Ömer Beyin takdîrini kazandı. Halil Edîbin bir şiirine nazîre yazdığı için Mehmed Ali Aynî Beyin dikkatini çekti. Nâfiâ dâiresi, tahrîrât kalemine memur oldu. Aynı zamanda Mevlevîhâne medresesinde, Ahmed Nâci Dededen ve Hacı Ahmed Efendiden Arapça ve Farsça öğrendi.
İkinci Meşrûtiyetin îlânından sonra yayınlanan Nasihat ve Balıkesir gazetelerinde yazı yazdı. Mutasarrıf Mümtâz Beyden hukuk, iktisât ve mâliye okudu. İttihat ve Terakkî Cemiyetinin Balıkesirdeki yayın organı Yıldırım Gazetesini çıkardı. Özel İdâre Encümeni Başkâtibiyken, 1913 senesinde Karesi Gazetesini çıkardı. Lise seviyesinde bir mektep olan Dâr-ül-Hilâfede, Türkçe, yazı, edebiyât ve Arapça öğretmenliği yaptı. Genel Meclis ve Dâimî Encümen üyeliklerinde bulundu. Birinci Dünyâ Savaşı sonlarına doğru Ses Gazetesini çıkardı.Mütâreke yıllarında pâdişâh Sultan Vahîdeddîn Hana açıktan hücûm eden yazılar yayınladı. Ses Gazetesi kapatıldıktan sonra Balıkesirden ayrılarak sekiz-dokuz ay Burhâniye, Kepsut ve Dursunbeyde kaldı. Birinci Büyük Millet Meclisine Balıkesir Milletvekili olarak katıldı. M. Akif Ersoy ile yakın arkadaşlık kurdu. Büyük Millet Meclisinin birinci dönemi sonunda tekrar Balıkesire dönen Hasan Basri Çantay, okullarda edebiyât öğretmenliği ve Çocuk Yuvası Müdürlüğü yaptı. Mahallî gazetelerde yazı yazdı. 1928 senesinde rahatsızlığı sebebiyle emekliye ayrıldı. Mûsiki ile de ilgilenmiş olan Hasan Basri Çantayın çeşitli besteleri vardır. Şiirlerinde, Basrî, Hüznî, Serserî, Âşık Hasan ad ve mahlaslarını kullandı. Ömrünün son yıllarını dînî, ilmî, edebî araştırmalara veren Hasan Basri Çantay 1964 (H. 1384) senesinde Balıkesirde öldü.
Eserleri:
1) Kurân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm: Üç ciltlik Kurân-ı kerîm meâlidir. 2) Mektebli Yavrularıma, 3) Müslümanlıkta Himâye-i Etfâl, 4) Ülkü Edebiyâtı, 5) Kara Günler ve İbret Levhaları, 6) Zekâ Demetleri, 7) Babamın Şiirleri, 8) Âkifnâme, 9) Fıkh-ı Ekber Tercümesi.
