PİRİ MEHMED PAŞA
01 Ocak 1970
Piri Mehmet Paşa büyük Türk alimlerinden Cemaleddin-i Aksariyi neslindendir.Ailesi “CEMALİ” lakabıyla anılmaktadır.Bazı ilim adamları onu Muhyiddin Mehmed Çelebi ‘nin olduğunu ileri sürerler ama bir kanıt ortaya atamazlar.Mehmed Çelebi Konya Fatih tarafınca ele geçirilince Amasya’ya gelmiş ve buraya yerleşmiştir.Şehzade 2.Beyazıd tarafından büyük ilgi görmüş:buradaki camii, medrese mektep , imaret, ve tabhanesi tamamlanınca ilk vaiz ve kürsü şeyhliğine getirilmiştir.(1486)Piri Mehmed Paşa’nın babası Mehmed Çelebi hac yolunda ölünce ondan boşalan yere Muhyiddin Çelebi getirilmiştir.Ülke birliğini korumaya azimli bir insandı.Birliğin ancak Sünnilik ile mümkün olacağını savunuyordu.iran’dan gelen Şiilerle büyük mücadele içerisinde olmuştur. Onların “hubba-ı ‘aba”propagandalarına şiddetle karşı çıkıyordu. Halka bunların yanlış olduğunu vaazlarıyla delilleriyle anlattı. Şiilerle Sünniler arasında çıkan kanlı muharebede hunharca katledildi. Ayrıca bazı ilim adamlarının ortaya attığı Piri Mehmet Çelebi’nin Mehmet Çelebinin amcası olduğu zannı yanlıştır.
Cemaleddin Mehmed-i Aksariyi 1. beyazıd ulemasıdır. Şahgeldi Paşa’nın daveti üzerine Aksaray’dan Amasya’ya gelmiştir. Burada kadı ve Darül-ilm müderrisi olmuştur. Şahgeldi Paşa’nın kazaskerinin ölümü üzerine bu göreve atandı. Şahgeldi Paşa Kadı Burhanettin’le yaptığı savaşta öldü ve yerine Emir Fahrettin Ahmet Bey geçti. Amasya’daki bilginlerin kıymetini anlayamadı ve onları kendisinden uzaklaştırdı. Cemaleddin Mehmed-i Aksariyi’de Aksara’ya döndü. Karamanoğlu Alaeddin Ali’de onu Konya kadılığına getirdi. Daha sonra Aksaray’a gidip yerleşti. Eğitim –öğretim işleriyle meşgul olup birçok öğrenci yetiştirdi.1389’da Aksaray’da vefat etti.
Bir çok Arapça ve Farsça eseri vardır. Hukuki olarak Kitabü’l-es ile ve’l- Ecvibe adlı Farsça risale ile Ravzatü’l-Ulema adlı muaviz ve islami hikmetlerden bahseden bir eserin tercümesi olan Teferrücü’l-Ümera’yı Şadgeldi Paşa’ya :Ahlak-ı Cemali adlı kitabı da 1. Beyazıd adına yazmıştır.Tıp ilmiyle ilgili olarak Mu’cez-i Tıbb’ı yazmıştır.
