22 Temmuz yaklaştıkça seçim tahminleri, anket ve analizleri gazete ve televizyon yayınlarının ana konuları olarak daha fazla yer almakta. Gazetecilerin, araştırma şirketlerinin ve siyasi parti temsilcilerinin katıldığı, hem katılımcılar hem de konuşulanlar açısından birbirinden farkı olmayan programlar ne kadar artarsa artsın okuyucu / dinleyici açısından bıktırıcı bir merak oluşturmanın ötesinde bir tesiri yok.
Siyasi partilerin çalışmaları da dahil olmak üzere seçime yönelik faaliyetlerin hiç biri, sade bir merak ötesinde alışılmış bir seçim atmosferi oluşturabilmiş değil. Tesir derecesi yüksek değişimlerin, etki alanı geniş derin kırılmaların muhatabı olmuş bir toplumun elindeki yegâne müdahale aracı olabilecek seçim argümanı bile bir heyecan dalgası estirmeye, bir ümit ışığı parlatmaya yetmiyorsa vahim bir durumla karşı karşıyayız demektir.
Toplumun siyaset karşısında ümit ve heyecandan mahrum bir merakla donanmış tavrına sebebiyet teşkil eden depolitizasyon, uluslararası aktörlerin belirleyici tavrı, ekonomik kıskaç, siyasetin itibar kaybı, partilerin benzeşmesi, inanç ve ideolojiden kopuş, patronaja kayış, bireysellik, dünyevilik v.b.. esbabın her biri toplumun siyasete mesafe koymasında ayrı bir paya sahiptir.
Siyasete mesafe koyan bu güvensizliği seçimlerdeki parti tercihlerinin değişim oranına bakarak kolayca görmek mümkün.
2002 Seçimlerinde 32.753.886 kişi oy kullanmış. Geçerli olan 31.510.007 oydan 10.848.704'nü AKP, 2.284.644'nü GP olmak üzere seçimlere ilk defa katılan, yeni kurulmuş iki parti almış. Diğer partilerin aldıkları oyların tamamının önceki seçimde yine aynı partilere verildiğini kabul etsek bile toplam 13.133.348 kişi 3,5 yıl önceki seçime göre tercih değiştirmiş oluyor. Yani seçmenin en az %41'i ( ki diğer tercihlerdeki değişimlerin de dahil edilmesiyle bu oran %45'i geçmektedir) parti değiştirmiştir. Demokratik seçim sistemlerinin işler hale geldiği ülkelerde seçmen değişim oranlarının vasatı % 8-15 aralığında seyreder.
1999 Seçimlerinde kullanılan oy sayısı 32.656.070, geçerli oy sayısı ise 31.184.396 Yine oy kaybeden partilerin aldıkları oyların bir önceki seçimde de aynı partilere verildiğini varsaysak bile Saadet partisi %6, ANAP %6,5, DYP %7, CHP %6 kadar oy kaybına uğramış, bu dört parti seçmeninin %25,50'si başka partilere oy vermiştir. Diğer partilerdeki oy değişimi de dikkate alındığında %30'a varan seçmen tercihindeki farklılaşma yine bir fevkalâdeliğe işaret etmektedir.
1995 Seçimlerindeki oy değişimi de %20-22 dolayındadır.
Sosyal olayların rakamlarla izahı, aritmetik denklemlerle tarifi analitik mantık düşkünü sosyal bilimcilerin ve demagoji meraklısı politikacıların vazgeçemediği araçlardan birisi. Anket ve benzeri araştırmalarda rakamların dili olan istatistik için yapılmış güzel bir tarifte " üç tür yalan vardır: yalan, kuyruklu yalan, istatistik." denilmesine rağmen, istastiki bilgilerin doğru yorumlanması halinde, yönlendirme yerine vuzuhat için kullanılması tercih edildiğinde rakamların yalan söylemeyeceği de ortadadır.
1991-95-99-2002 Seçimlerindeki bu değişimler.. ortalama değişkenliğin 2 - 2.5 katını bulan bu değişimler gösteriyor ki seçmenler partilerine sabit kadem bağlarla bağlı değil. Ya da partiler lider-kadro-program-hizmet ekseninde seçmenlerinin önemli bir kısmını bir seçim döneminden daha uzun süreli olarak kendisine bağlayacak bağlar kurmak ve cazibe oluşturmak noktasında başarı gösteremiyorlar.
Seçimden seçime, bir partiden öbür partiye geçiş yapan bu seçmen oyları, gideceği yönü bilmeden panik psikolojisi ile sağa sola koşuşturan kalabalıkların tedâisini sunuyor bize. Gideceği istikâmeti bilenler ise pusulalarını kaybetmeyenlerden ibaret. İnanç ve ideolojilerini terk etmeyenler kendilerini gidecekleri limana taşıyacak, pusulalarını kaybetmemiş gemi ve kaptanlar bulamasa da neyi aradıklarını,kimi beklediklerini, nereye gideceklerini biliyorlar.
70 li yılların sevilen şarkılarından birisiydi Şaşkın. "bir o yana, bir bu yana yatma şaşkın" nakaratlı Erkin Koray'ın şarkısı ile pek bigâne olduğumuz rock'n rolla kulak kabartmıştık O günlerden kulağımızda kalan bu hoş nakarat seçmenimizin insiyaki koşuşturmalarını, ama daha çok da partilerimizin tükenişini anlatıyor.
Yazarın tüm yazılarını okumak için tıklayınız.
