M. Metin Kaplan’ın henüz yirmi üç yaşında Bursa’da üniversite öğrencisi iken, tutuklu bulunduğu sırada, arka sayfasını tamamen “Ülkü Ocakları Sayfası” adı altında ülkücü yazarlara tahsis eden milliyetçi bir gazetede, 6.2.1977 – 15.2.1977 tarihleri arasında on gün süreyle yayınlanan, “Kapitalizm” başlıklı iktisadî araştırma – inceleme yazı dizisi.
- 1 -
TARİHİ:
Antik dünyada, Yunan devletlerinde ve Roma imparatorluğunda hâkim rolü arazi mülkiyeti oynamakta ve ekonomisi ve kölelik müessesi büyük sanayii imkânsız kılmaktadır.
Şüphesiz Roma dünyasında, malî muameleleri yürüten bankalar, sarraflar ve malî şirketler mevcuttu. Fakat, menkul sermaye birikimini, vergi iltizamları, emtia ticareti ve aşar mültezimlerinin yaptığı murabbahacılık meydana getirirdi. Kısaca, sadece “aynî ekonomi” hakimdir. İmparatorluk çöktüğü zaman yalnız arazi mülkiyeti ayakta kalabilmiştir.
Daha sonra, feodal rejimin teessüsü, bir askerî asiller sınıfının teşekkülü, nisbeten eski çerçevenin sertliğini kırarak ona elastikiyet verebilmiş ve aynı şekilde ferdiyetçiliğe zafer kazandıracak ekonomik ve sosyal değişmelerin yardımcısı olabilmiştir.
Köleliğin ortadan kalkması ve servajın kaim olması, cemiyeti daha hareketli olmak durumuna sokmuştur. Zamanla, servaj, azat olma yoluyla kaybolur ki, azatların sebebi:
a) Senyörlerin topraklarını değerlendirmek için kaçak serfleri davet etmeleri
b) Serflerinin kaçmasını önlemek için daha iyi şartlar sağlamaları gibi ekonomik hadiselerdir.
Böylece servaj, esaret gibi değişmez bir durum teşkil etmediği için XIII yüzyıldaki azatlar, feodal cemiyetin sınırlarını parçalamıştır.
ORTAÇAĞDA:
Tamamen ticarî mahiyette de olsa kapitalizmin ortaçağdaki ilk tezahürlerine şehir hayatı imkân verecektir. Bu tezahürler, ekonomik bakımdan müspet iki bölgede göze çarpmaktadır: İtalyan Şehir Cumhuriyetleri ve Felemenk.
İtalyan deniz ticareti, İtalyan Cumhuriyetlerinde büyük bir sermaye birikimi yaratmıştır.
Kapitalizmin İtalya’da nasıl doğduğu ve geliştiğini anlamak için Floransa şehri misal olarak alınabilir.
Floransa’da zanaatler üçe ayrılır: Büyük, orta, küçük zanaatlar. Bunlardan konumuzla ilgili olduğu için, bizi ilgilendiren büyük zanaatlardır. Hemen hepsi tüccardan ibarettir. Bunlar:
a) Yabancı menşeeli yünlü kumaşları işleyen ve satanlar
b) Çuha imalatçıları
c) İpek ve yeni tip kumaşları işleyen ve satanlar..
Zanaatların ileri gelenleri toptan satış yaparlar, doğuda şubeleri vardır. Avrupa fuarlarına giderler, oralardan yünlüler satın alırlar. Emirleri altında çok sayıda yardımcıları vardır. Hesaplarını poliçeler vasıtasıyla düzenlerler ve tabii banka muameleleri yaparlar.
Böylece, Doğu ile Batı arasındaki aracılık yapan Floransa’nın ticareti kısa zamanda kapitalist bir karakter kazandı.
Az zaman sonra, Floransa’da işlerinde ihtisaslaşmış olan sarraf ve bankacılar görülür. Bunlar, ticarî muameleler, kıymetli maden mübadelesi ve sevkiyatı, mevduat kabulü, rehin ve ipotek karşılığı borç poliçe ve kredi mektupları düzenlemek, teşebbüslere ortak olmak ve aynı zamanda gemi sigortacılığı gibi işlemleri (1) yaparlardı. Fakat bankaları asıl zenginleştiren, âmme maliyesine ilişkin operasyonlardır.
Gerçekte, İtalyanlar, malî kapitalizmi elinde tutan ilk insanlardır. Aynı zamanda, Felemenk’tekilerle birlikte, sanayiyi kapitalizmin hakimiyeti altında alan öncülerdir. Floransa’da çuha imalâtçılarını meydana getirenler yünü ithal ederler ve onu çok sayıda zanaatkârlara işletirler.
Yazarın tüm yazılarını okumak için tıklayınız.
