2. İnönü Savaşı
23-31.1921 01 Ocak 1970
2. İnönü Savaşı, 23 Mart 1921'de Yunan hücumuyla başlayan, milli mücadeledeki en kritik savaşlardan biridir. TBMM Hükümetinin geleceği, milli mücadele ruhunun tazelenmesi, İtilaf Devletleri'nin tutumu, vs. Birçok açıdan çok önemli bir dönüm noktası olmuştur.
2. İnönü Savaşı aslında Yunanlıların hırsının ve aceleyle durumu lehlerine çevirme arzularının bir sonucudur. Öncesinde yapılan 1. İnönü Savaşı'nda istedikleri sonucu alamayan Yunanlılar, anlaşma şartlarının görüşüleceği Londra Konferansı toplanmadan önce eski itibarlarını kazanmak ve Anadolu'da askerî açıdan yeniden güçlü duruma geçmek için 23 Mart 1921'de Afyon ve Eskişehir olmak üzere iki cepheden birden saldırıya geçtiler. Böylece tarihe 2. İnönü Savaşı olarak kaydedilen muharebe başladı. Resmi kayıtlara göre Yunanlılar 40.000 civarı tüfek, 400'e yakın makineli tüfek, 114 top ve 1200 süvari ile hücuma geçmiştir. Buna karşılık Türk ordusu, 2. İnönü Savaşı'nda 24.000 tüfek, 200 civarı makineli tüfek, 4900 süvari ve 150 civarı topla savunmasını yapmıştır. O dönemin şartlarını ve tarafların düşüncelerini göz önüne alırsak 2. İnönü Savaşı'nın nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
1. İnönü Savaşında istediklerini elde edemeyen Yunanlıların 2. İnönü Savaşında zorbalıkla Türk Hükümetine Sevr Antlaşması'nı kabul ettirmek istemeleri
Ciddi boyutta güç toplamaya başlayan düzenli Türk ordusunu daha fazla büyümeden yok etmek istemeleri
Yunanlıların Avrupa'nın gözünde yeniden itibar sağlamak istemeleri
İç Batı Anadolu bölgesini ele geçirerek Yunanlıların cepheleri arasında kesintisiz bir bağlantı ve ulaşım ağı oluşturmak istemeleri
2. İnönü Savaşı'nda Türk ordusunun karargâhı Eskişehir'deydi ve ordunun başında Tuğgeneral (Mirliva) İsmet Paşa görevlendirilmişti. Savaşın Eskişehir cephesinde Türk ordusu başarılı olmuş ve Yunanlılar istedikleri sonucu alamamışlardı. Eskişehir'de geri çekilmek zorunda kalan Yunanlılar buna rağmen Afyon cephesinde ilk dört gün epey başarılı olmuşlar ve Ankara Hükümeti için tehlikeli olacak boyutta bölgeler ele geçirmişlerdi. Fakat Afyon cephesindeki Yunan birlikleri de Eskişehir'deki yenilginin haberini alınca tekrar Afyon'un batısına çekilmek zorunda kalmışlar, böylece 2. İnönü Savaşı Türk ordusunun başarılı savunmasıyla sonuçlanmıştır. Eskişehir hattında Türk ordusunun başarılı olmasında etkili olan kişi, sonradan bölgeye gelip yetkiyi devralan, Milli Savunma Bakanı Fevzi Paşa olmuştur. Nüfusu ve içinde bulunduğu şartlardan dolayı kendisinden beklenmeyecek bir hücum emri vererek Yunanlıları gafil avlamış, Türk ordusunun süvari çokluğunu avantaja çevirerek Yunanlıların 2. İnönü Savaşını ağır kayıplarla kaybetmelerini sağlamıştır.
2. İnönü Savaşının Türkiye, Yunanistan, hatta tüm dünyada etkili olacak dönüm noktaları olmuştur. Bunları sıralarsak:
O güne kadar Yunanistan'ın arkasında olan İngiltere tutumunu değiştirmeye başlamış, hemen akabinde İtilaf Devletleri savaşta tarafsız olduklarına dair bir bildiri yayınlamışlardır.
Fransa, TBMM hükümetini fiilen tanımıştır ve temsilcileriyle görüşmeye başlamıştır.
Yunanistan Kocaeli'nden de çekilmek zorunda kalmıştır.
Kurulması birçok tartışmaya sebep olan düzenli ordu başarısını ve kalitesini kanıtlamış, ülkede bir ordu ve devlet disiplini oluşmuştur.
Halkın TBMM Hükümeti ve ordusuna olan güveni artmış, milli mücadele ruhu pekişmiştir.
İtalya Anadolu'dan kademeli olarak çekilmeye başlamıştır.
İlk defa batılı olmayan bir millet, sömürgeci Avrupa güçlerine karşı mücadelesinde başarılı olarak, diğer sömürge milletlerine de mücadelelerinde ilham kaynağı olmaya başlamıştır.
2. İnönü Savaşı'ndan sonra Türk ordusunun adeta talihi dönmüştür. Yunanlıların aşama, aşama Batı Anadolu'dan atılmasını, Avrupa ile başarılı görüşmelerin yapılıp bağımsızlığın kazanılmasını sağlayan kilit noktalardan biri 2. İnönü Savaşı olmuştur.
