Silkelemek
Ahmet Bican Ercilasun 01 Ocak 1970
Yazık ki bugünkü ortam kötülüklerle, kötü örneklerle, varoş ve mafya yapılanmalarıyla dolu. Üstelik bu yapılanmalar başlarımızın üzerinde kol geziyor.
Silkelemek, bir şeyi üst üste silkmek demektir. Silkmek, “kuvvetle sallamak, sarsmak” anlamındadır. Bu işi üst üste, sürekli olarak yaparsanız silkelemek olur.
Tabii silkelemek fiilinin bir de mecaz anlamları vardır. Bunlardan biri de “dövmek, yok edercesine sarsmak, perişan etmek” anlamıdır. Aslında bir dilin yarısı değilse de üçte biri mecazdır, metafordur.
Fiil köklerine gelen -ala- / -ele- eki, fiile “süreklilik, şiddet, yoğunluk” gibi anlamlar katar. Ovmak ile ovalamak, eşmek ile eşelemek fiilleri arasındaki anlam çalarını (nüansını) düşünürseniz ekin işlevini daha iyi anlarsınız.
Söz gelişi ben şimdi ezelemek diye bir fiil türetsem “ezmek işini sürekli olarak yapmak” anlamını çıkarabilirsiniz. Hani geçen yazımda kötülük kavramına örnek verirken yere yatırılmış adamın ağzının burnunun pabucun sivrisiyle ezilmesinden söz etmiştim ya bu örnekte ezelemek desem eylemin daha şiddetli ve sürekli olduğunu anlatmış olurum.
Ben türettiğimi sandım ama meğer ezelemek, Silifke ağzında varmış. İnsanlar kendi bölgelerinde kullanılan kelimelere meraklıdırlar, çoğu kez de o kelimenin sadece kendi bölgelerinde kullanıldığını sanırlar. Oysa aynı kelime Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde kullanılıyor olabilir. Ufak tefek ses ve anlam farklarıyla. Bunu öğrenmek için çok güzel bir sözlüğümüz var: Derleme Sözlüğü. Ben de hemen bu sözlüğe baktım ve ezelemek fiilinin Silifke’de kullanıldığını öğrendim.
Silkelemek fiiline dönelim. Eğer çok yüksek tepelerden “silkele!” diye bir emir gelmişse çok şiddetli ve sürekli bir mahvetme sürecinin başlayacağını tahmin etmelisiniz. Sürekli silkelenecek ve yok edilmeye çalışılacaksınız. Yüksek yerlerin karakterini de biliyorsanız tedbirinizi ona göre almalısınız.
Silkelemek emri mafyatik yapılardan geliyorsa hayatınız tehlikede demektir. Hapse atılmışsanız ucuz kurtuldum diye sevinebilirsiniz. Çünkü hapse atılmaktan çok daha şiddetli silkelemelere maruz kalabilirsiniz. Öldüresiye dövülebilir, hatta öldürülebilirsiniz.
Eğer ömrünüz terör örgütüyle mücadele ederek geçmişse ve birden örgüt başına övgüler düzüldüğünü işitirseniz şaşarsınız hatta şaşalarsınız. Şaşalamakla kalmaz, kafanızın tası atar, söylenmeye başlarsınız, lanetler okursunuz. Siz haklı olarak öfkelenirsiniz ama bir de beyinlerinin amigdalasıyla idare edenler öfkelenirse vay hâlinize! Kudurmuş itler olursunuz ve ölümle tehdit edilirsiniz. Tehdit ve hakaretler sürekli tekrarlanırsa bunu da gevelemek fiiliyle ifade edebilirsiniz. Amigdala ile idare edenler geveleyip dururlar. Bu arada limbik sistem içinde yer alan amigdalanın badem biçiminde olduğunu da hatırlatalım.
Ancak unutulmaması gereken bir şey var. Eğer bir mafya yapısı ile karşı karşıya iseniz sizin haklı öfkelenmeniz hiçbir işe yaramaz. Beyinlerinin bademi ile idare edenler geveledikçe siz de silkelenirsiniz.
Kelimeleri hayatın içinden örneklerle açıklamak daha öğretici olabilir. Ancak insan kötü örnekler yerine iyi örnekler vermek ister. Keşke ortam, iyi örneklerle dolu olsa. Yazık ki bugünkü ortam kötülüklerle, kötü örneklerle, varoş ve mafya yapılanmalarıyla dolu. Üstelik bu yapılanmalar başlarımızın üzerinde kol geziyor.
