Kaytıs Boldu
Ahmet Bican Ercilasun 01 Ocak 1970
20. yüzyılın ikinci yarısında yaşananlar iyi öğrenilmedikçe bugün yaşadıklarımız iyi anlaşılamaz.
Kaytıs boldu, Kazak Türkçesinde “vefat etti” demektir. Türkiye, Gagavuz Yeri ve Azerbaycan’daki olmak fiili, Hazar ve Kafkas ötesinde bolmak / bulmak’tır. Kaytıs, “kayıtış” yani “geri dönüş” demektir. Dolayısıyla kaytıs boldu, kelime kelime “geri döndü” anlamına gelir. Türkler ruhlar âleminden gelen ruhun, ölüm hâlinde geri dönmüş olduğuna inanırlar. “Geri dönmek” anlamında gayıtmak, Azerbaycan’da da vardır.
Yazıya Kazakça bu deyimle başladım çünkü Ğaliya Kurmanğaliyeva Hanım kaytıs boldu. Tanrı rahmetini esirgemesin. Ğaliya Hanım, Güljanat Ercilasun’un annesi, Konuralp Ercilasun’un kayınvalidesi idi. Türk Dünyası’na nice evlatlar, nice torunlar yetiştirmişti. Uçup gitti, yeri de uçmak olur inşallah.
Bu sıralarda uçup gidenler çok. On iki şehidimiz var: Ege Akar, Abdurrahman Akdoğan, Özkan Özkanlı, Mahsun Yeşildemir, Ahmet Kuşak, Ümit Üzüm, Celalettin Uyanık, Ahmet Gültekin, Furkan Sert, Fikret Mangura, Enver Yaman, Kâni Obi. Onlar ve öncekiler… Hepsi de Türk milleti yaşasın diye öldü. Ruhları sonsuzluk âleminden bize bakıyor.
Nihat Genç. Daha 69 yaşında idi. Söyleyecekleri ve yazacakları vardı. Türk’ü unutturmaya çalışanlara daha çok veryansın edecekti. Olmadı, manevi âleme vardı. O nasıl bir dildi Allah’ım! Onun ağzında Türkçe bir çağlayan gibi akıyordu. Coşarak, köpürerek akıyordu. Yoldan çıkanlara çarparak, onları devirerek akıyordu. Teknolojiyi seviyorum çünkü Nihat’ın konuşmalarını dinlemeye devam edeceğiz.
Ve Hayrani Ilgar. İzmir Türkçülerinin efendisi. İzmir Türkçüler Derneği kurucularından demiryolcu ağabeyimiz. 100 yaşını aşmıştı, onu da yitirdik. O, bütün Türkçü dergilerde yazdı. Orkun, Millî Yol, özellikle Atsız’ın son çıkardığı Ötüken dergisinde. Anadoluculuğa karşı Turancılığı savundu. Türk birliği sevdalısıydı. Şevket Bülent Yahnici’nin yazdığı gibi Hayrani Bey, İzmir Türkçüleri denince akla ilk gelen isimlerdendi.
Hayrani Bey Türk tarihine ve Türk efsanelerine de hayrandı. Tarihimizi ve efsanelerimizi gençlere sevdirmek için romanlar yazdı. Uzak tarihimizden Alp Er Tonga’yı, Mete’yi, yakın tarihimizden Terekeme kahramanı Mihrali Bey’i, Kıbrıs Türk mücahitlerini.
Bir de Süyün Bike romanı var. Kazan Hanlığının kadın hükümdarı Süyün Bike. 1500’lerde Rus yayılmacılığına karşı duran kahramanımız. Kazan’ın ve çevresinin Tatar Türkleri onun dramatik hayatını, Ruslara teslim edilişini hiç unutmadılar. Onun adını alan mescit, Süyüm Bike Minaresi olarak göklere uzanıyor ve Kazan’ın, bütün Kuzey Türklüğünün simgesi olarak bize tarihimizi hatırlatmaya devam ediyor. İşte bu kadın kahramanımız da Hayrani Ilgar Beyin romanında işlendi.
Süyün Bike ve Hayrani Ilgar Beyin romanı hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenler, Bilge Ercilasun’un “Tarihte ve Edebiyatta Süyün Bike” adlı makalesine bakmalıdırlar. Bu makale, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü tarafından yayımlanan, editörlüğünü Hülya Argunşah’ın yaptığı Türk Edebiyatına Açılan Pencere: İnci Enginün Armağanı’nda çıkmıştır.
Türkçülüğün son 50-60 yılı ne kadar incelenmiştir? Fikrî hayatımızda, mücadele hayatımızda Türkçülüğün yeri ne kadar ele alınmıştır? 20. yüzyılın ikinci yarısında yaşananlar iyi öğrenilmedikçe bugün yaşadıklarımız iyi anlaşılamaz. 1950’den sonraki nesiller arasında Hayrani Ilgar Bey de var. Efendi kişiliği ile, üreticiliği ile benim neslimin ve benden sonraki birkaç neslin İzmir Türkçüleri arasında onun seçkin bir yeri bulunuyor. O da şimdi sonsuzluk âleminde kendinden önceki Türkçülerin ruhlarıyla buluştu.
