Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti
28.05.1918 01 Ocak 1970
28 Mayıs 1918 Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin (1918-1920), Türk toplumlarında kurulan ilk Müslüman, laik, demokratik devletin kuruluş tarihidir. Azerbaycan’ın doğum günüdür. Azerbaycan halkı Çarlık Rusyası’nın bir asırdan fazla devam eden sömürgeci işgalinden kurtularak, 28 Mayıs 1918 tarihinde Doğu’daki ilk demokratik cumhuriyetin temellerini attı. O gün Azerbaycan Ulusal Konseyi toplantısında Bağımsızlık Bildirgesi kabul edildi. Doğu’da ilk kez özgür, demokratik, laik değerler esasında bağımsız bir cumhuriyetin kurulduğu dünyaya ilan edildi. Mehmet Emin Resulzade tarafından kurulan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, yirminci yüzyılda Azerbaycan halkının hayatında yeni bir aşama ve tarihi bir olaydı.
Mehmet Emin Resulzade hayatını Azerbaycan’ın bağımsızlığı için adadı, yorulmadan çalıştı, yazdı. İlk yazısına bile (Şarkı Rus gazetesinde yayınlanan Bakü’den Mektup başlıklı yazısı) Azerbaycan halkının Rusça değil, öz dilini konuşması gerektiğini savunarak başladı. “Tekamül” dergisinde Azerbaycan için özgürlük, halk için demokrasi düşüncesini anlatıyordu. Faaliyetleriyle, düşünceleriyle milli bağımsızlık ideolojisini oluşturmakta, Azerbaycan’ın bağımsızlık fikrini halka aşılamaktaydı. 28 Mayıs 1918 yılında “Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez” diyerek Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’ni ilan etti. Azerbaycan’ın bağımsızlığının kazanılmasında, Cumhuriyetin kurulmasında Mehmet Emin Resulzade ile birlikte yol arkadaşları Alimerdan Bey Topçubaşov, Feteli Han Hoyski, Hasan Bey Ağayev, Nesib Bey Yusifbeyli, Semed Bey Mehmandarov, Aliağa Şıhlinski ve diğerlerinin de büyük hizmetleri oldu.
Cumhuriyet ilan edildikten sonra Rus ordusu Bakü’ye saldırmaya başladı. Osmanlı devleti tarafından gönderilen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu yardıma geldi ve Azerbaycan halkıyla birlikte bu saldırıyı geri püskürtüldü. İkinci saldırı ise 1920 yılında oldu ve bu sefer Kızıl Ordu Bakü’ye girdi. Azerbaycan 23 aylık ömrünün sonuna gelmişti. Kısa süren bağımsızlık sürecinde milli ordunun kurulması, anayasanın hazırlanması, devletin resmi dilinin Türkçe olarak kabul edilmesi, milli bayrağın kabul edilmesi gibi önemli gelişmeler yaşanırken Bakü, Sovyet ordusunun işgaline uğradı. Sovyetler Birliği Azerbaycan’ı zorunlu şekilde kendi terkibine dahil etti.
