ABDÜLAZİZ DEHLEVİ 1746 - 1824
01 Ocak 1970
Hindistan’da yetişen hadis alimlerinin büyüklerinden. İsmi, Şah Abdülaziz bin Ahmed bin Abdurrahim Gulam Hakim-i Faruki Dehlevi el-Ömeri’dir. Babası meşhur alim Şah Veliyullah-ı Dehlevi’dir. 1746 (H. 1159)da Delhi’de doğdu. 1824 (H. 1239)te orada vefat etti. İngiliz idaresine karşı hürriyet meş’alesini ilk yakan kimselerden olduğu için, “Sirac-ül-Hind” lakabıyla da tanınır.
Babasından ve zamanının diğer alimlerinden ilim öğrendi. Hadis, tefsir, fıkıh, usul, akaid, kelam, mantık, matematik, geometri, astronomi, tarih ve coğrafya gibi akli ve nakli ilimlerde yüksek dereceye ulaşarak herkesin dikkatini çekti. Babasının vefatından sonra onun yerine ders vermeye ve talebe okutmaya başladı. Abdullah-ı Dehlevi’nin en büyük talebesi, maddi ve manevi ilimler hazinesi Mevlana Halid-i Bağdadi de, Abdülaziz-i Dehlevi’den hadis ilimlerinde icazet (diploma) aldı. Talebe yetiştirdi ve elliye yakın eser yazdı. İngiliz idaresine karşı direnmelerde büyük rol oynadı. Müslümanların düştüğü kötü ve zor durumların sebebinin, onların Kur’an-ı kerimden ve Peygamber efendimizin sünnetinden ayrılmaları olduğunu anlattı.
Eserleri:
Abdülaziz-i Dehlevi hazretlerinin yazmış olduğu eserlerinin en kıymetlisi 1) Tuhfe-i İsna Aşeriyye‘dir. Farsça olan bu kitapta rafızi itikadında olan kimselerin bozuk yolda olduklarını vesikalarla isbat etmiştir. Bu eser ilk olarak 1849’da Delhi’de, 1988’de İstanbul’da İhlas Vakfı tarafından basılmıştır. Hindistan’da Muhammed bin Muhyiddin Eslemi tarafından Arapçaya tercüme edildi. Bu tercümeyi Irak alimlerinden Muhammed bin Ali Süveydi ve Seyyid Mahmud Şükrü Alusi kısaltmışlardır. Alusi’ninki Muhtasar-ı Tuhfe-i İsna Aşeriyye adıyla 1976 yılında İhlas Vakfı tarafından İstanbul’da basılmıştır.
Abdülaziz-i Dehlevi’nin diğer eserlerinden bazıları ise; 2) Tefsir-i Azizi, 3) Bustanü’l Muhaddisin, 4) Ucale-i Nafia, 5) Sırr-üş-Şehadeteyn, 6) Azizü’l-İktibas fi fedail-i Ahyari’n-Nas, 7) Mizan-ül-Akaid, 8) Fetava-i Aziz‘dir.
