1 Kasım’dan sonra ne olur?
Gökhan Bacık 01 Ocak 1970
Kabaca bakarsak Türkiye’yi ekonomik, sosyal ve politik motorları durmuş, denizde sürüklenen bir “gemiye” benzetmek mümkün.
Burada önemli olan 1 Kasım seçimlerinin güvenliğidir. Türkiye demokrasisi ağır yaralıdır ve “elde kalan son ölçüt” neredeyse sandıkların kurulup adil bir seçim yapılmasıdır.
1 Kasım’da “sandık taşıma” gibi değişik “taktiklerle” Türkiye’nin adil seçim bile yapamadığı şeklinde bir algı ortaya çıkarsa o zaman hep beraber ağır bir krizin içine gireceğiz.
“Türkiye adil bir seçim bile yapamaz hale geldi” algısını doğrulayacak bir süreç yaşarsak o zaman hep beraber “sonuçlarını tahmin edemeyeceğimiz bir noktaya” savrulacağız.
Alternatif ihtimaller
Seçimden sonra koalisyon zorunlu olursa Türkiye’nin önüne normal çıkış şansı bir kere daha gelebilir.
AKP-CHP (veya AKP-MHP) şeklinde bir koalisyon Türkiye’nin içinden geçtiği krizi yönetilebilir halde tutabilir. Ancak hayalci olmayalım. Türkiye, ekonomiden dış politikaya pek çok alanda kısmi veya büyük iflaslar yaşamıştır.
En iyi koalisyon kurulsa bile bu sorunları çözmek artık kolay değil. Ancak böyle bir koalisyon hem iç hem küresel olarak Türkiye’ye “nefes aldıracak” vakit ve fırsat kazandırır.
En iyi çalışan koalisyonla bile Türkiye’nin iç sorunlardan dış politikaya zor bir restorasyon sürecine ihtiyacı var.
Ancak, böyle bir koalisyon ile en azından ülke bir ölçüde reel siyasal ve ekonomik sorunlarına yoğunlaşabilir.
Peki, yeniden bir koalisyon kurulmaz ve “7 Haziran sonrası benzeri bir süreç yaşarsak” ne olur? Önce şunu yazalım: Bu yine olası. Bir ülkede bir defa olan yeniden olabilir.
Hepimiz çok iyi biliriz ki Türk devleti “hatalarından ders almamayı ve aynı yanlışları tekrar etmeyi” çok seviyor.
Çoğu zaman Türk devleti, doğruyu bulmanın hazzından çok yanlışta ısrar etme inadının şehvetini tercih ediyor.
O nedenle 1 Kasım sonrası “benzer bir süreç” yaşama ihtimali vardır.
Peki o zaman ne olur? Basitçe yazalım: Dolar hemen 3.5 TL olur, sonrası ise kestirilemez. Büyük olasılıkla içinde Kürt sorunu da olmak üzere Türkiye birkaç alanda eş zamanlı sarsıntılı bir sürece girer. Zaten yoğun bakımda olan ekonomi bir tür “kalp krizi” yaşayabilir.
Ekonomi ne olur?
Türk ekonomisi fiilen durmak sürecindedir. Dış ve iç aktörler son “ümit kapısı” olarak 1 Kasım sonrası gerçekleşmesi mümkün “iyi ihtimalleri” bekliyor.
1 Kasım sonrası Türkiye normalleşme sinyali vermez ise aktörler “Türkiye’den ümidini tamamen kesecektir.”
Hem iç hem dış ekonomik aktörler o zaman “Türkiye’nin sanılandan uzun sürecek derin bir istikrarsızlık sürecine” girdiğine ikna olacaktır.
1 Kasım sonrası “Türkiye belli ki adam olmayacak” türü bir algı ekonomi çevrelerinde oluşursa TL’nin dolar karşısında erimesi tarihsel sıçramalar yaparak devam eder.
Altını çizmek gerekiyor: Türkiye’de ekonomik sarsıntıyı hâlâ bir ölçüde sakin tutan “işlerin yoluna gireceği şeklindeki beklentidir.” Bu beklenti boşa çıkarsa ekonomik sorunlar gerilmiş yaydan çıkan ok gibi kestirilemez bir yöne fırlar!
Önü görülemez hale gelen bir ülkede “hükümet ile dostluğuna güvenenler” dışında kimse yatırımla filan uğraşmaz hale gelir. “Hükümetle dostluk bağı” ile piyasada “ben iş adamıyım” diye dolaşanlar da “kravatsız memurdur” yani fiilen iş adamı değildir zaten.
1 Kasım sonrası Türkiye’de normalleşmeyi kısmen de olsa sağlayacak bir hükümet ihtimali ortaya çıkmazsa ülkede yapılabilecek tek makul ekonomik eylem ABD Doları almak haline gelir!
Bir ülkede “ABD Doları almak” para kazanmanın en kârlı ve güvenli yolu haline geliyorsa o zaman zaten fazla söze hacet yok.
