Mübeccel Belik Kıray
01 Ocak 1970
Türkiye'de sosyoloji alanında önemli çalışmalara imza atan, sosyolojinin üniversitelerde kurumsallaşmasında önemli rol oynayan ve toplumsal değişmeyi ele alma tarzı ile bir ekol oluşturan Prof. Dr. Mübeccel Belik Kıray (84) yaşamını yitirdi.
Mübeccel Kıray, 1923'te İzmir'de doğdu. 1940'ta İzmir Lisesi'nden mezun olduktan sonra, Ankara Üniversitesi Dil-Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü'nde başladığı lisans öğrenimini 1944'te tamamladı. Kıray, buradaki öğrenim sürecinde Niyazi Berkes, Muzaffer Şerifoğlu ve Behice Boran gibi hocalardan dersler aldı. 1960'ta doçent, 1966'da profesör olan Mübeccel Kıray, 1973-1974 yılları arasında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Bölümü'nde öğretim üyeliği yaptı ve sekiz yıl başkanı olduğu bu bölümün kurulması ve gelişmesinde önemli rol oynadı. Daha sonra ODTÜ'den ayrılarak, London Schools of Economics'e gitti. Türkiye'ye dönüşünde önce İstanbul Teknik Üniversitesi'nde, 1982'den sonra da Marmara Üniversitesi'nde çalıştı. Bu arada bir yıl University of Texas in Austin'de ders verdi. 1989'da emekli oldu. Çalıştığı süre içerisinde Norveç Bergen, Kahire Amerikan, ABD Berkley ve Zürih Teknik üniversitelerinde seri konferanslar verdi. ODTÜ Mustafa Parlar Ödülü, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Fahri Doktor unvanı ve Aydınlanma Kadınları Ödülü'nü aldı. 1994'te Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) şeref üyeliğine seçildi.
Mübeccel Kıray, "Kentleşme Yazıları", "Örgütleşemeyen Kent: İzmir", "Değişen Toplum Yapısı", "Toplumsal Yapı Toplumsal Değişme", "Ereğli; Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası", "Tüketim Normları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma" gibi eserlere imza attı. Ayrıca Kıray'ın anılarını içeren "Hayatımda Hiç Arkaya Bakmadım" adlı bir kitap da Fulya Atacan, Fuat Ercan, Hatice Kurtuluş ve Mehmet Türkay tarafından kaleme alındı. Kitabın "Sunuş" yazısında Kıray hakkında şu ifadeler yer alıyor:
"Mübeccel Kıray 'ın ortaya koyduğu bakış açısı, öğrencileri için toplumu anlama çabasında kritik bir yer ve öneme sahip olmuştur. Dünya ve Türkiye'de son çeyrek yüzyılda yaşananların genel olarak ortaya çıkardığı eğilimlerden en önemlisi, olup bitenleri anlama çabasının bütünsellikten uzak, parçalanmış olmasıdır. Kıray'ın şablonlara takılıp kalmayan bütünsel bakış açısını, kendi yaşamöyküsünü anlatırken izlemek mümkündür."
Mübeccel Kıray kitapta kendisinin hiçbir zaman geriye bakan bir insan olmadığına işaret ederek, yaşamında olan her şeyi, olduğu gibi kabul ettiğini, sonradan irdelemeye de uğraşmadığını söylemişti.
