Ruşen Eşref Ünaydın
18.03.1892 – 21.09.1959 01 Ocak 1970
Mustafa Kemal ile Mülâkat” adlı röportajıyla Mustafa Kemal’i ilk defa Türk okuyucusuna tanıtmış olan, I. Büyük Millet Meclisi ve Cumhuriyet devri hatipleri arasında sayılan Ruşen Eşref ilk ve orta öğrenimini Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi’nde tamamladı. Aynı yıl hem Dârülfünun Edebiyat Fakültesi’ne girdi hem de Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi’nin birinci sınıfında Türkçe öğretmeni oldu. Bu görevi yanında Askerî Baytar Mektebi Fransızca öğretmenliğiyle Dârülmuallimîn-i Âliye Fransızca ve Türkçe öğretmenliğini de üstlendi. Fransızca’dan yaptığı tercümelerle matbuat hayatına girdi. Dönemin ünlü yazar ve fikir adamlarıyla olan röportajları Türk edebiyatında yeni bir çığır açtı. I. Dünya Savaşı’nın sonunda Güney Kafkasya heyetiyle yapılacak barış görüşmeleri için Vakit gazetesinin muhabiri sıfatıyla Batum’a gitti; Yenigün gazetesinin muhabiri olarak üç ay sürecek Kafkasya seyahatine çıktı. Bu arada kısa aralıklarla İstanbul Rus Ticaret Mektebi, İngiliz High School, Alman Ticaret Mektebi, Robert College gibi okullarda öğretmenlik yaptı.
Çeşitli edebî türlerde eser vermekle birlikte daha çok röportajlarıyla ün kazanan Eşref Ruşen Millî Mücadele’nin başlangıcında Tasvîr-i Efkâr gazetesinin muhabiri olarak Anadolu’da çeşitli vilâyetlerde bulundu. Anadolu Ajansı’nın idare heyeti üyeliğine getirildi ve Hâkimiyet-i Milliye gazetesinin yazar kadrosuna girdi. Londra Konferansı’na gönderilen heyette matbuat müşaviri sıfatıyla görevlendirildi. Ardından Hâkimiyet-i Milliye gazetesinin muhabiri olarak Batı Cephesi’ne yollandı. 1923’te Afyonkarahisar mebusu olarak Meclis’e girdi ve üç dönem mebusluk yaptı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Riyâset Divanı kâtipliği, Maarif Encümeni mazbata muharrirliği ve Hariciye encümenliği görevlerinde bulundu. Türk Dili Tedkik Cemiyeti umumi kâtipliği yaptı ve ardından Cumhurbaşkanlığı umumi kâtipliğine tayin edildi. Daha sonra Tiran, Atina, Budapeşte, Roma, Londra ve Atina büyükelçiliklerinde bulundu. Büyük bir gözlemci ve tasvir ustası olan Ruşen Eşref gezip dolaştığı yerlerin sadece dış görünüşlerini anlatmakla kalmadı, onları aynı zamanda tarihî ve estetik hüviyetleri içinde de canlandırmaya çalıştı. Onun Millî Mücadele yıllarında kaleme aldığı yazıları ise millî duyguları tarihî atmosfer içinde ve büyük bir heyecanla işleyen Türk edebiyatının en dikkate değer örneklerini meydana getirir.
