Ortadoğu’da büyük gaz savaşı
Mehmet Ali Güller 01 Ocak 1970
ABD, Suriye’nin kuzeydoğusundan çekiliyor ancak geri bir mevzide, Suriye petrol yataklarında kuvvet bulunduracağını ilan ediyor.
Hegemonyası inişe geçen ABD için bu ne kadar mümkün olacak, soru işaretli ama Ortadoğu’daki gaz savaşının yeni bir boyutta süreceğine işaret ediyor elbette...
O nedenle incelemeliyiz:
Amerikan koridoru
ABD’nin Basra’dan Doğu Akdeniz’e uzanan bir enerji koridoru inşa etme hedefi, bugün bölgemizde yaşadığımız sorunların temelidir.
Kuşkusuz bir proje olarak bu koridor, sadece enerji koridoru değildir; aynı zamanda İsrail’in güvenliği için bir koridordur; üzerine bir Kürt devleti inşa edilecek koridordur; bölge ülkelerini bölecek bir koridordur!
Koridor bir enerji koridoru olarak da Çin’in enerjiye ulaşımını engelleme koridorudur; Rus gazının önemini azaltma koridorudur; İran gazının satışını durdurma koridorudur; Katar, Mısır ve Doğu Akdeniz gazlarını kontrolüne alma koridorudur.
Bu mesele anlaşılmadan ne 8 yıldır süren Suriye meselesi anlaşılır, ne Körfez-Katar gerginliği anlaşılır, ne bir yönü İhvan meselesi olan Türkiye ve Katar’ın Suudi Arabistan’la karşı karşıya gelmesi anlaşılır, ne de Doğu Akdeniz’de yaşanmakta olan yeni enerji savaşı anlaşılır.
Daha anlaşılır olması için bölgedeki somut gaz projelerinin güzergâhını ve akıbetlerini özetleyelim:
Mısır, Katar ve İran gazı
1. Mısır gazı, Ürdün, Lübnan, Suriye ve Türkiye güzergâhını izleyerek Avrupa pazarına ulaştırılacaktı.
2008’de başlayan proje, 2011’de Suriye’de “ortaya çıkan” iç karışıklık sonucunda rafa kalktı.
2. Katar 2009’da Suriye’ye bir boru hattı önerisi götürdü: Katar gazı Suudi Arabistan, Ürdün, Suriye ve Türkiye güzergâhı üzerinden Avrupa pazarına ulaştırılacaktı.
Katar’ın projesi bir ABD projesiydi. Esad yönetimi müttefikleri Rusya ve İran’ın çıkarlarına aykırı olan bu projeyi reddetti.
3. Esad yönetimi, Katar gazının taşınması projesini reddedip, 2011’de İran gazının taşınması için bir anlaşma yaptı. İran, Irak, Suriye güzergâhları üzerinde bir boru hattı inşa edilecek ve İran gazı Doğu Akdeniz’den Avrupa pazarına satılacaktı.
Suriye nasıl karıştırıldı?
Tunus ve Mısır’da halk hareketlerinin iktidar devirdiği şartlarda, ABD 14 Mart 2011’de İstanbul’da “Değişim Liderleri Zirvesi” topladı. Zirvede Başbakan Erdoğan, “Değişime yardımcı olmak, istikamet tavsiyelerinde bulunmakla mükellefiz” derken, Dışişleri Bakanı Davutoğlu da “Eğer aktif bir öncülükle değişim liderliği yürütmezsek, biz bu coğrafyada bu gelişmelerden en olumsuz etkilenen ülke oluruz” uyarısı yaptı.
Ve 4 gün sonra 18 Mart 2011’de Suriye’de iç karışıklık başladı.
Ankara Esad’a İhvan’ı hükümete monte etmesi önerisi götürdü, haliyle reddedildi. Körfez ülkelerinin Haziran 2011’de Esad’a götürdüğü teklif ise şuydu: Eğer Esad, İran-Irak-Suriye boru hattı anlaşmasını iptal ederse hem 150 milyar dolar yardım yapacaklardı hem de iç karışıklığı sona erdireceklerdi! Esad bu teklifi reddedince sınırlar açıldı ve pek çok ülkeden on binlerce terörist Suriye’ye karışıklığı büyütmek ve yönetimi devirmek için sokuldu.
Enerjipolitik
Suriye’deki iç karışıklığa ABD adına üç ülke vekâlet ediyordu: Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar.
Ancak Esad ve Suriye halkı direndi; İran ve Rusya yardım etti... Böylece Atlantik cephesinin Esad’ı devirme ve Suriye’yi bölme hedefi gerçekleşemedi.
Bu süreçte Mısır ile Kıbrıs ve İsrail ile Kıbrıs arasında büyük doğalgaz rezervleri bulundu.
Bir başka önemli gelişme daha vardı: İhvan eksenli olarak ABD’nin Suriye’deki vekilleri bölündü. Şöyle ki, 2011’in başında Mübarek’i deviren halk hareketine sonradan dahil olan örgütlü güç İhvan, halkın devrimini çalmıştı. Halk daha sonra İhvan iktidarını yıkmak için de ayaklandı. Bu kez halkın devrimini asker çaldı ve Sisi başa geçti. Ardından Mısır’da Sisi’yi destekleyen Suudi Arabistan ile Sisi’ye karşı çıkan Türkiye ve Katar ayrıştı.
Babasının tahttan feragat etmesiyle başa geçen yeni Katar Emiri el Tani, doğalgaz rezervi ortak sahada bulunan İran’la işbirliği yapmak istedi ve Körfez ülkelerinin hedefi oldu. (İlk üç büyük gaz rezervi: Rusya 35, İran 33 ve Katar 25 trilyon metreküp; bunun 51 trilyon metreküpü İran-Katar ortak sahasında)
Doğu Akdeniz’deki rezervler ise Mısır, İsrail ve Kıbrıs Rum kesimini ve elbette Yunanistan’ı müttefik yaptı. Yine İsrail ile Suudi Arabistan da İran’a karşı stratejik işbirliği kararı aldı.
Doğu Akdeniz’deki esas ortak
Çok kısaca özetlediğimiz şu tablodan çıkan önemli bir sonuç var: 2011 öncesi tablo, Türkiye için enerjipolitik bakımından da çok daha iyi bir tabloydu.
Peki tablo diğer yandan neye işaret ediyor? Türkiye, sadece “terör koridoru” nedeniyle değil, Doğu Akdeniz gaz savaşında mevzi elde edebilmek için de o coğrafyaya en yakın ülke olan Suriye’ye işbirliği yapmak zorunda!
