Ahmet Vefik Paşa
1823 - 1891 01 Ocak 1970
İstanbul'da doğdu. Babası Mehmet Ruhuddin, Osmanlı İmparatorluğu Tercüme Bürosunda çalışan bir çevirmendi. Ahmet Vefik Paşa ilk öğrenimine, 1831'de Mühendishane'nin ilk bölümünde başladı. Ancak, babasının Mustafa Reşit Paşa ile birlikte çevirmen olarak Paris Büyükelçiliği'ne tayiniyle Paris'e gitti. Orada Saint-Louis Lisesinde okudu. Liseyi Fransa'da bitirdi; 1837'de İstanbul'a dönünce Tercüme Odası'nda memur olarak (14 yaşında) göreve başladı. 1840 yılında Londra'ya Elçi Kâtibi olarak gönderildi. Orada İngilizce'yi de öğrendi. 1842'de önce Sırbistan'da, sonra İzmir'de görevlendirildi. 1847'de Devlet Yıllığı (Salname) çıkarılmasına karar verilince bu işin başına getirildi. 1851'de Tahran'a elçi olarak gönderildi; 1855'de burdan İstanbul'a döndü ve çeşitli yüksek görevlerde bulundu.
1860'da Paris Büyükelçisi oldu. Burada bir yıl kaldı; 1861'de Vakıflar Bakanlığına (Evkaf Nezareti) atandı. 1862'de yeni kurulmuş olan Sayıştay'ın başkanlığına getirildi. Bu arada İstanbul Üniversitesi'nde (Darülfünun) Hikmet-i Tarih dersleri verdi.
1863'de Anadolu'da geniş bir bölgenin kapsamlı bir teftişi yapılması kararlaştırılınca, bu teftişle görevlendirildi. Bu bölge, Bursa, Biga, Balıkesir, Manisa, Aydın, Antalya, İçel kentlerini içine alıyordu. 1864'de Bursa'da teftişe başlayınca, sert, dikbaşlı davrandığından, halkın şikâyeti üzerine, bu görevden alınarak İstanbul'a geri çağrıldı. 1864-1871 yılları arasında devlet memuriyetinden uzak kaldı. Bu 7 yıllık dönemde bütün zamanını edebiyata ve tarihe ayırdı. Bu dönemde Molière'in oyunlarını Türkçeye çevirdi, bir bölümünü Türk âdet ve geleneklerine göre uyarladı. Zoraki Tabip uyarlamasını (Molière'in Le Medecin malgré Lui adlı komedisinden) bu dönemde yazdı (1869). Uzun yıllar liselerde ders kitabı olarak okutulan Fezleke-i Tarih-i Osmanî adlı kitabı da bu döneme ait çalışmalarındandır.
1871'de yeniden devlet görevine döndü. 1871-73 arasında sırasıyla, Gümrükler Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı, Danıştay üyeliğinde bulundu. 1873-77 arasında yine devlet görevinden uzak kaldı. Bu dönemde yeniden edebiyat çalışmalarını sürdürdü; Lehçe-i Osmanî adlı kitabı bu döneme aittir.
1877'de ilk kez açılan Mebusan Meclisi'ne (Millet Meclisi) başkan oldu. 27 Mart 1877'de sivil rütbesi "vezirliğe" çıkarıldığından, bu tarihten sonra Paşa unvanını aldı, artık Ahmet Vefik Paşa olarak anılmaya başlandı. Sırasıyla, Edirne Valiliği, Ayan Meclisi (Senato) üyeliği, -ikinci kez- Milli Eğitim Bakanlığı görevinde bulundu. Başbakanlığa getirildi; daha sonra bu görevinden alındı.
4.2.1878'de Bursa Valiliğine atandı. 16.10.1882'ye kadar bu görevinde kaldı. Bu dönemde Bursa'da tiyatro çalışmaları yaptı, tiyatro kurdu; Molière tiyatrosunun yurdumuza girmesine önayak oldu; oyunlarını bastırdı. Tiyatro edebiyatı ve tekniğinin yurdumuzda yerleşmesine ilk çalışarlardan biri oldu; ayrıca tiyatro oyuncusu ve izleyicisinin eğitimiyle ilgilendi. Valilikten azledildi; ancak azilden bir buçuk ay sonra 30.12.1882'de ikinci kez Başbakanlığa getirildi ise de üç gün sonra Başbakanlıktan alındı. Bu, son devlet görevi oldu. 1882'den ölümüne kadar İstanbul'da Rumelihisar'daki yalısında edebiyatla uğraşısını sürdürdü.
Ahmet Vefik Paşa'nın eserleri, onun Bursa Valiliği döneminde (1878-1882), Bursa'da Vefik Paşa'nın Molière Külliyatı adıyla basılmıştır. Bu dizide 14 eseri bulunmaktadır. Bu kitapların basım tarihleri bilinmemektedir. Bu eserler, daha sonra 1933'de İstanbul'da Kanaat Kütüphanesi tarafından bir dizi olarak yayımlanmıştır: Molière Tercümeleri, 16 kitap, Kanaat Kütüphanesi, 1933. (Bu dizinin kitapları: 1. Savruk 2. İnfial-i Aşk 3. Dudukuşları 4. Kocalar Mektebi 5. Kadınlar Mektebi. 6- Zor Nikâhı 7. Tartüf. 8. Don Civanı 9. Tabibi Aşk 10. Adamcıl 11. Zoraki Tabip 12. Yorgaki Dandini. 13. Azarya. 14. Dekbazlık. 15. Okumuş Kadınlar, 16. Meraki)
