Tek adama bir başka bakış
İskender Öksüz 01 Ocak 1970
Geçen yazımda, Ukrayna’nın işgali üstüne bir FSB ajanının değerlendirmesini sunmuştum. Değerlendirmenin tamamı Türkçeye çevrildi. (https://millidusunce.com/pandoranin-kutusu-ukrayna/)
Ben bu yazıyı yazarken, Rus ve Ukrayna Dışişleri yetkilileri, Antalya’da, bizim Dışişleri Bakanımızın arabuluculuğunda müzakere yürütüyor. Umudum, bu yazımın yayımlanmadan güncelliğini kaybetmesi. Sezgilerim bana “Polyanna’lık yapma.” dese de… Umut bedava.
Askerlik uzmanlarının, milletlerarası siyaset uzmanlarının ve daha birçok alanın Rusya- Ukrayna harbinden çıkaracağı dersler vardır. Beni daha ziyade yönetim bilimi ve sosyoloji tarafı ilgilendiriyor.
USTA GAZETECİ RÜSTEMOVA ANLATIYOR
Bu yazımda, ünlü bir Rus gazetecinin, Feride Rüstemova’nın Rusya’nın içine bakışını aktarmak istiyorum. Rüstamova’nın Rusça çalışmasını Ilya Lozovsky kendi bloğunda, (https://ilyalozovsky.substack.com/p/what-russian-officials-think-of-the?s=w&show ) “Rus Görevliler Ukrayna’nın İşgali Hakkında Ne Düşünüyor?” başlığıyla İngilizceye çevirdi. Türkçe tam metni MDM sitesinde (https://millidusunce.com/rus-yetkililer-ukraynanin-isgali-hakkinda-ne-dusunuyor/ ) bulabilirsiniz. Lozovsky, ülkesini terk etmek zorunda kalan Rüstemova için şöyle söylüyor: … Feride R?stemova, m?kemmel ve s?per sağlam bağlantılara sahip bir Rus gazeteci.. Rus H?k?metinin en ?st d?zeylerinden derin kaynakları var. Bunlar sayesinde, işgali izleyen g?nlerde h?kim olan ruh halinin şimdiye kadar şahit olduğum en iyi resmini ?iziyor.”
Sözü, Rüstemova’ya verelim.
“Âni, çok gizli özel operasyonlara girişmek Rusya Başkanı Vladmir Putin’in temel davranış biçimidir. Eski bir ‘Çekist’ (İlk Rus istihbarat teşkilatı olan ÇEKA üyesi) olarak, her zaman, korkutmak ve istediğini yapabileceğine ikna etmek için insanları gafil avlamak ister. Savaştan üç gün önce, [Rusya] Güvenlik Konseyi’nin acil toplantısında buna tekrar şahit olduk.“
İÇİNDEN İTİRAZ-SESLİ DEĞİL
“Yabancı istihbarat başkanı Sergei Naryshkin’in kekeleyişi, Kremlin yönetimi başkan yardımcısı Dmitry Kozak’ın kafa karışıklığı ve Moskova belediye başkanı Sergei Sobyanin’in endişeli yüzü yeterli göstergelerdi. Rusya’nın en etkili kişileri, aniden sınav yapacağını söyleyen bir öğretmenin önünde oturan öğrenciler gibi Putin’in önüne dizilmişlerdi. Kaldı ki bu toplantı savaş hakkında bile değildi, toplantıda Donetsk ve Luhansk ‘halk cumhuriyetleri’ tartışılıyordu.”
Çevirinin tamamına MDM sitesinden ulaşabilirsiniz. Hepsini buraya alamayacağım için daha ziyade tek adam yönetiminin neye benzediğine dair pasajları aktarıyorum.
“Yetkililer ve yasa koyucular, ruhlarının derinliklerinde liderlerinin kararlarıyla aynı fikirde olmayabilirler - ama yalnızca ruhlarının derinliklerinde. Yüksek sesle, doğrudan doğruya yüzüne itiraz eden çok pek az kişi kalmıştı.”
Bu satırlar bana, gençlik günlerimizden kalma bir şakayı hatırlattı. “Açıkça, yüzüne karşı söyledim!” der ve sonra ilave ederdik, “İçimden.”.
HER ŞEY TEK KİŞİNİN KAFASINDA
“Putin’in savaş kararı alacağını kimse bekliyor muydu? Konuştuğum herkes, beni beklemediklerine ikna etti. Başkanın güvenlik garantileri konusunda [Batı ile] müzakerelerde daha fazla koz elde etmek için durumu tırmandırdığını ve her şeyin kendi idari sınırları içinde Donetsk ve Luhansk ‘halk cumhuriyetleri’nin tanınmasından ibaret olacağını düşünüyorlardı.
“Hükümete yakın bir kaynak, ‘Herkeste asıl soruya, ‘Bombalamaya başlayacak mıyız, başlamayacak mıyız?’ sorusuna yanıt vermeyen dağınık bilgiler vardı.’ dedi. “Ancak cumhurbaşkanlığı yönetimindeki bazı tanıdıklar, tüm kararların çoktan aldığından emindi. Ama her şey bir kişinin kafasında gerçekleşiyor.”
“Kaynaklarım, büyük olasılıkla, yalnızca en dar çevrenin bilgilendirildiğini söylüyor: Savunma Bakanı Sergei Shoigu, Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov ve karşı istihbarat servisinin liderleri. Kaynaklarıma göre, örneğin, daha etkili haleflerinin aksine rolü daha çok özel sekretere benzeyen başkanlık idaresi başkanı Anton Vaino’nun, bu tür bir kararlardan haberi yoktu. Kaldı ki Vaino, birkaç haftadır süren ciddi bir COVID-19 vakasından mustaripti.”
KENDİNİ AŞAĞILANMIŞ, ALDATILMIŞ HİSSEDİYOR
“Bir kaynak, savaş başlamadan önceki genişletilmiş Güvenlik Konseyi toplantısında Putin’in Donetsk ve Luhansk ‘halk cumhuriyetleri’ni tanıma hakkında hemen hiçbir şey söylemediğini aktardı. Zaten oturum, gerçek bir tartışma görüntüsü sunmak için yapılan doğaçlama bir girişimdi. Kaynak, ‘Bu yüzden oradaki herkes çok ikircikliydi’ dedi. ‘Onlara kesin olarak ‘Evet, destekliyoruz’ demeleri söylenseydi, öyle yaparlardı” diye ekledi.”
“Güvenlik Konseyi üyeleriyle -çoğunlukla ‘Küçük Konsey’le, yani yaklaşık bir düzine kişiden oluşan Konseyin daimi üyeleriyle- iletişim, Rusya’da demokrasinin küçüldüğünün göstergesidir. Bence bu hâl, yaklaşık son on yıldır, Putin’in demokrasiyi nasıl anladığını gösteriyor: Güvenlik kurumlarının liderleriyle, Devlet Duması’nın sözcüleriyle, Federasyon Konseyi’yle ve başbakanla haftada bir konuşuyor. İşte bu kadar. Böylelikle demokrasi uygulanmış, halka danışılmış oluyor. Savaştan önceki güvenlik konseyi toplantısı Putin tarzı demokrasinin bir örneğidir.”
Rüstemova , çok yakınındaki bir kaynaktan aktarıyor: Putin şöyle düşünüyor, “’Başlangıçtan beri Batı ile iyi ilişkiler kurmak için elimden geleni yaptım. Fakat oyun bozuldu ve oyunu bozan ben değilim.’ Bundan dolayı başkan, şimdi kendisini hakarete uğramış ve aşağılanmış hissediyor. Saçmalık sınırında bir paranoyanın içinde.”
Paranoyaların bizi felakete sürüklememesi için dua edelim.
