Şubat Ocak’tan...
Oğuz Demir 01 Ocak 1970
Gün geçmiyor ki ekonomi yönetiminden tuhaf bir açıklama gelmesin.
Haftaya biliyorsunuz Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı’nın “dua edin kur korumalı mevduat sistemi sonuç versin” açıklamasıyla başlamıştık. Haftanın sonunda da Hazine ve Maliye Bakanı tarafından yapılan “Enflasyon Ocak’ta pik yapar ama Haziran 2023’te tek hane olur.” açıklaması geldi.
2023 Haziran’da tek hane meselesine hiç girmeyeceğim. Zira önümüzdeki üç aya ilişkin tahmin yapmak kolay değilken bir buçuk yıl sonrasına ilişkin bir öngörüde bulunmak hiç mümkün değil. Bütün dünyada kuraklık, artan emtia ve gıda fiyatları, ABD başta olmak üzere tüm dünyada artan faizler bir çırpıda sayabileceğim riskler. İçeride ne yaşayacağımızı ise Allah bilir! Ayrıca madem bu kadar güçlü bir politika uygulaması var, enflasyonda tek hane için neden 18 ay beklememiz gerekiyor onu da anlamak mümkün değil.
Seçim yüzünden herhalde. Ah bu seçim yok mu bu seçim!!!
İktidarın bütün politikaları ona endeksli.
Neyse dediğim gibi Bakan Nebati’nin o tahminini geçelim. Asıl ocak ayındaki pik tahminine bakalım. Acaba rakamlar da Bakan Nebati gibi ocak ayında zirve görüldükten sonra düşüş başlayacak diyor mu?
Önce genel enflasyona bakalım. TÜİK’in açıkladığı en son enflasyon yıllık yüzde 36,08. Şubat başında Ocak 2022 enflasyonu açıklanacak. 12 aylık enflasyonda bir yıl önceki Ocak 2021 aylık enflasyonu hesaplamanın dışında kalacak ve yerine Ocak 2022 eklenecek. Benzer şekilde Şubat ve Mart için de aynı hesaplama geçerli.
2021’in bu ilk üç ayında aylık tüketici enflasyonu kaçtı?
Ocak’ta yüzde 1,68, Şubat’ta yüzde 0,91 ve Mart’ta yüzde 1,08!
Neyin sonucunda gördük bu aylık enflasyon oranlarını? Şöyle geriye doğru, 2020 sonundaki üç-dört aylık sürece gidersek kabaca durumu anlamak mümkün olabilir.
2020’nin son dört ayında dolar/TL bir ara 7,40’lardan 8,50’lere gelmiş olsa da yılı 7,40’larda kapatmış. Yani o dönemde de bir kur şoku var ama etkisi kısa sürmüş. Bu dönemde kurda yaşanan o artış nedeniyle üretici fiyatları aylık ortalama yüzde 3 artmış. Bu yıl yüzde 79,89 olan yıllık ÜFE artış oranı da geçtiğimiz yıl Aralık’ta yüzde 25,15 olmuş.
2021’in son dört ayında ise durum şu şekilde. Dolar/TL bir ara 18’leri görmüş olsa da 8,30›la Eylül’e başlayıp Ocak’ta 13,80’lerde yılı tamamlamış. Yükseliş oranı yüzde 40. Son üç-dört aydır astronomik enerji zamlarını da dikkate alırsak üretici maliyetlerindeki artışın devam edeceğini de söylemek mümkün.
Elbette sadece bu iki veriyle enflasyon belirlenir demek zor. Sanayi dışındaki kesimin maliyetlerine bakmaya devam edelim.
Mesela geçtiğimiz yıl aralıkta yıllık artış oranı yüzde 21,2 olan Tarım-ÜFE’deki artış bu yılı yüzde 36,3 ile kapatmış. Yani gıda fiyatlarındaki artışın, önümüzdeki üç ayın kış olduğu da düşünüldüğünde artmaya devam etmesine kesin gözüyle bakabiliriz.
Ya da bir başka gösterge de Hizmet-ÜFE. Hizmet üreticilerinin maliyetlerindeki değişimi gösteren Hizmet-ÜFE 2020 Kasım’da yıllık yüzde 21,96 artmışken bu yıl Kasım’da yıllık artış oranı yüzde 38 olmuş. Daha aralık verilerini de görmüş değiliz.
İşin bir de talep tarafı var elbette. Yani maliyetlerin fiyatlara yansıması için talebin de kısmen güçlü seyretmesi önemli. Burada da perakende satış ve ciro endekslerine bakıyoruz. Orada da öyle sert bir düşüş işareti en azından son verilere bakıldığında yok.
Bu kadar veriyle enflasyonun önümüzdeki üç-dört ay içerisinde enflasyon için nokta tahmini yapmak mümkün değil. Ama tahmin edebileceğimiz bir husus var.
Bakanın söylediği gibi enflasyonun Ocak’ta pik yaptıktan sonra düşmesi için 2022 Şubat ayı enflasyonunun yüzde 0,91’in altında kalması, Mart enflasyonunun yüzde 1,08’in altında kalması gerekiyor. Sonraki aylarda da durumun bu şekilde devam etmesi.
Ancak ilk gelen işaretlere ve yukarıda bahsettiğim maliyet verilerine bakınca biz önümüzdeki birkaç ayda bırakın yıllık tek hane enflasyonu ya da geçtiğimi yıl yaşadığımız aylık enflasyonu hayal etmeyi, bu aylarda tek hane enflasyon görürsek mutlu olacak durumdayız.
Ezcümle daha önce duyduğumuz bir repliğin yeni versiyonunu da Bakan Nebati’den duymuş olduk. Gerçi o versiyon daha yakın vadede umut vaat ediyordu. Birkaç aya iyi olacağız diyebiliyordu. Olmuyordu ama en azından hepten uzaklara da baktırmıyordu.
Neydi eski versiyon açıklama?
Şubat Ocak›tan, Mart Şubat›tan, Nisan ise hepsinden iyi olacak...
Olmadı!
Maalesef yine de olacak gibi değil!
