Uluslararası denetim mekanizması olarak hayali örgütler
Hulki Cevizoğlu 01 Ocak 1970
"Yok"tur ama "var" muamelesi yapılır.
*
Bu, "namevcut"un "mevcut" etkisi yapmasıdır.
*
Hepimizin benzerlerini yaşadığımızı bildiğim bir deneyimimi anlattıktan sonra konuya döneyim ve "hayali örgütler"® kavramımı açıklayayım.
Gençlik yıllarında oturduğum mahallede dolmuşla eve gidiyorum.
Eve yakın bir noktada inenler oluyor.
Ama, şoföre "Sinemada inecek var" diyorlar.
Bakıyorum, etrafta "görünen" bir sinema "yok."
Bir değil iki değil.
Değişik günlerde iyice dikkat kesiliyorum, acaba ben mi yanılıyorum, biraz daha uzakta, mesela köşeyi dönünce yolun yan tarafında mı bu "sinema", diye merak ediyorum.
Bir gün, "gerekmediği halde" ben de orada indim.
Etrafı dolaşıp kontrol edecektim.
Herkesin "bildiği!" ama "görünmeyen" ve fakat "etkisi gerçek olan" bu sinema neredeydi?
Bulamadım.
Çünkü "yoktu!"
Sonunda sordum ve öğrendim.
***
Yolcular, "olmayan bir yerde" iniyorlardı!
***
Orada sinema yoktu ama "yokluk bir gerçek olmuştu!"®
***
Algılarımız, algılarımızın fenomenolojik etkisi, felsefe vb. açılardan bir bilimsel makaleye dönüştürmeden açıklayayım.
***
O noktada çok eskiden bir açık hava sineması varmış, sonra yıkılmış.
Aradan bunca yıl geçmesine karşın, o "boş" arazinin yol tarafında insanlar iniyor, "olmayan sinema varmış gibi" davranıyorlardı!
Hayali örgüt olarak NATO!
Başlıktaki noktaya gelelim.
Bugün böyle uluslararası örgütler var.
Bunların başında üyesi olduğumuz NATO adlı savunma örgütü var.
Kime karşı savunma Varşova Paktı'na karşı.
Bugün Varşova Paktı var mı?
Yok.
Olmayan bir Pakt'a karşı "var"lığını sürdüren ve ABD'nin "uluslararası bir denetim mekanizması olarak" kullandığı bir "hayali örgüt" olarak NATO!
Hegemonya krizi
Bu, siyaset bilimindeki "hegemonya krizi" kavramına tam bir örnektir.
Bu, Robert W. Cox'un "Bir tarihsel blok çözülürken diğerinin onun yerini almaması" demektir.
***
İnternete yazarsanız karşınıza "hayali örgüt" gibi bir zayıf kavram çıkabilir.
Pek çok şeyin hayalisi olabilir, hayalinden söz edilebilir.
Hayali örgütün tanımı
Benim anlamlandırdığım ve kavramlaştırdığım "hayali örgüt" şudur:
Varlık nedeni ortadan kalktığı halde (ya da hiç olmadığı halde), amaçsal olarak namevcut, ama herkesin "var" kabul ettiği, görmediği halde "görüyor sandığı" (gördüğüne inandığı) bir yapının mevcut gibi algılanıp öyle muamele edildiği (namevcut olduğu halde mevcut muamelesi edilen), olmayan bir yer, olmayan bir varlık, yokluğun gerçekliği, kısaca simülasyondur.
Yok olduğu halde etkisi olan bir yapıdır.
***
Uluslararası denetim mekanizması olarak kullanılan NATO Türkiye için bir artık tam bir hayali örgüttür.
Biz yükümlülüklerimizi o varmış gibi yerine getirmekte, oysa onlar bize karşı hiçbir destek vermemektedir.
***
Bu Pazar, aslında ölüm yıl dönümü olan Orhan Veli'yi yazacaktım.
Nereden nereye geldi yazı!
Umarım bir başka gün Orhan Veli'yi şiirleriyle anarız.
Mutlu pazarlar.
