TİMURTAŞÎ, Sâlih b. Muhammed
Muharrem Kılıç 01 Ocak 1970
Sâlih b. Muhammed b. Abdillâh et-Timurtâşî el-Gazzî (ö. 1055/1645)
Hanefî fıkıh âlimi.
980 (1572) yılında Gazze’de doğdu. Hayatına dair ilk kaynak olan Muhibbî’nin verdiği bilgiler son derece yetersizdir. Aslen Hârizm bölgesinde Timurtaş köyünden ilim geleneğine sahip bir aileye mensuptur. Babası Şemseddin et-Timurtaşî ünlü bir Hanefî fakihidir. Yine bir fıkıh âlimi olan oğlu Muhammed et-Timurtaşî (ö. 1035/1626) genç yaşta vefat etmiştir (ailenin önde gelen şahsiyetleri için bk. Osman b. Mustafa et-Tabbâ‘, IV, 86-102). Timurtaşî önce babasından ders almaya başladı, ilim tahsiline Kahire’de devam etti. Muhibbî onun mezhep fürûu konusunda derinleşmiş, araştırmacı bir âlim ve faziletli bir şahsiyet olduğunu kaydetmektedir.
Eserleri. 1. Zevâhirü’l-cevâhiri’n-nedâ?ir ?ale’l-Eşbâh ve’n-nezâ?ir. Zeynüddin İbn Nüceym’in el-Eşbâh ve’n-nezâ?ir adlı eserinin hâşiyesi olup 1014 yılı Şâban ayında (Aralık 1605) tamamlanmıştır. Bazı kütüphane kayıtlarında şerh diye anılan eserin birçok nüshası bulunmaktadır (Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 945, Hamidiye, nr. 500, 628, Esad Efendi, nr. 713, 714; Millet Ktp., Murad Molla, nr. 800; Beyazıt Devlet Ktp., Bayezid, nr. 2382, Veliyyüddin Efendi, nr. 1147, 1148, 1149; Âtıf Efendi Ktp., nr. 774). 2. el-?İnâye fî şerhi’n-Nukaye. Sadrüşşerîa’nın, dedesi Burhânüşşerîa Mahmûd b. Ubeydullah el-Mahbûbî tarafından kaleme alınan Vikayetü’r-rivâye’yiihtisar ettiği en-Nukaye’si üzerine yazılan bir şerhtir (Konya Bölge Yazmalar Ktp., nr. 435). 3. Ebkârü’l-efkâr ve fâkihetü’l-ahyâr. Brockelmann, İbn Zafer es-Sıkıllî’nin siyâsetnâme tarzındaki Sülvânü’l-mutâ? fî ?udvâni’l-etbâ? adlı kitabına benzeyen eserin Berlin Kraliyet Kütüphanesi’nde bir yazmasının bulunduğunu belirtir (GAL, II, 390). 4. el-Haberü’t-tâm fî zikri’l-arzi’l-mukaddese ve hudûdihâ ve zikri arzi Filistîn ve hudûdihâ ve arâzi’ş-Şâm (nşr. Hamed Ahmed Yûsuf, Kudüs 1418/1997). 5. Zehrü’l-ekmâm fî ahkâmi’l-hükkâm (İÜ Ktp., AY, nr. 1982). 6. el-Cevheretü’l-mudıyye fî hakkı ebeveyi hayri’l-beriyye (Süleymaniye Ktp., Çelebi Abdullah Efendi, nr. 198). 7. Fethu’l-mennân fî mefâhiri Âli ?Osmân (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2337). 8. Feyzü’l-müstefîz fî mesâ?ili’t-tefvîz (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 1449, vr. 46-58). 9. Şerhu Mu?înü’l-müftî fi’l-cevâbi ?ale’l-müsteftî (Afyonkarahisar İl Halk Ktp., nr. 17383; bk. Mu?cemü’l-mahtûtât, s. 604). Babasının eseri üzerine yazılmıştır. Muhibbî, Timurtaşî’nin ayrıca Şerhu Târîhi Şeyhilislâm Sa?dî el-Muhaşşî, Şerhu’l-Elfiyye (oğlu Muhammed’in nahve dair Elfiyye’sinin şerhidir), Manzûme fi’l-fıkh, Şerhu Tuhfeti’l-mülûk, Risâle fî seyyidinâ Muhammed ve ahîhi Hârûn ?aleyhime’s-selâm, Risâle fî ?ilmi’l-vaz? adlı eserlerle birlikte birçok risâle kaleme aldığını belirtir ve Hayreddin er-Remlî’ye yazdığı bir mektubun başına eklediği şiirinikaydeder (Hulâsatü’l-eser, II, 239-240).
